Mela Zeynelabîdîn Çîçek – Amidî (1946-)
Mela Zeynelabîdîn di sala 1946ê de li gundê Qerekîlîsê hatiye dinê. Qerekîlîs gundekî Diyarbekirê ye. Bi eslê xwe ji Batmanê ne. Mela Zeynelabdîdîn piştî dibistana seratayî, ya navîn û lîseya îmam-xetîbê ji derve diqedîne. Di zaroktiya xwe de, di meha remezanê de li gundê Girbelkê nimêja terawîhê bi cema’etê daye kirin. Li ber destê bavê xwe dest bi xwendina Qur’an, Mewlûda Bateyî, Nehc-ul-Enam û Nûbihara Biçûkan kiriye. Piştre ji Mela Davûd, Mela ‘Ebdulselamê Mermerî, Mela Mihemed Şerîf, Mela Îbrahîm Bellî, Mela Mûsa, Mela Yasînê Yusrî Mela ‘Ebdulbakî, Mela Se’îdê Arnasî, Mela Remezanê Boşilê û ji Mela Sulhiddîn ders wergirtiye. Îcazeta xwe ji Mela Sulhiddîn stendiye (1990).
Li gundê Cankatran 13, li Baxlarê jî 7 salan fexrî melatî kiriye. Di sala 1989ê de bi fermî dest bi melatiyê kiriye. Di sala 2011yê de teqawid bûye û heta sala 2016yê li Mizgefta Zanîngeha Dîcleyê ders ‘erebî daye feqiyan. Piştî wê, ji ber nexweşiyê navber daye xebatên xwe. Di sala 2020î de li Diyarbekirê wefat kiriye.
Berhem û Xebatên Wî
Mela Zeynelabîdîn Çîçek xetatekî biserkeftî ye. Gelek kesan berhem anîne cem wî da ku ew bi wan bi destê xwe îstînsax bike. Digel wan, Mela Zeynelabîdîn ev berhem jî îstînsax kirine û ji bo hinekan şerh jî daniye. Mela Zeynelabîdîn Amîdî di ciwaniya xwe de dest bi nivîsê kiriye û di warê fiqih, kelam, ziamn û dîrokê de berhem nivîsîne.
Rewdu’l-Neim (Şêx ‘Ebdurrehmanê Aqtepî): Şerh jî kiriye.
Mewlûda Melayê Bateyî: Şerh jî kiriye.
Nûbihara Biçûkan ya Ehmedê Xanî: Şerh jî kiriye.
Gayetu’l-Îhtîsar (Ebû Şûca’ el-Îsfahanî): Wergerandiye kurdî.
Dîwan: Helbestên kurdî, ‘erebî û tirkî ne. Di sala 2009ê de nivîsiye, 64 rûpel e.
Ferhenga Amîdî: Ji hêla Cemîlê Seyda hatiye nivîsîn, Amîdî lê zêde kiriye. Bi kurdî, tirkî û ‘erebî ye.
Gotinên Pêşiyan: Berhevoka gotinên pêşiyan e.
Rîsaleya Biratiyê:Wergere “Uhuvvet Risalesi” ye.
Berhemên ku Amîdî ew Îstînsax kirine:
- Dîwâna Muhammed Kerbelâyî
- Tefsîra Şirin
- Dîwâna Şeyx ‘Abdurrehmanê Aqtepî
- Reyhânetu’l-Efkâr
- Kasîdetu’n li’ş-Şeyh Musâ el-Mardinî
- ed-Durru’s-Semîn, Manzûmetu’n fi’l-‘Akîde
- Dîwâna Şeyh ‘Abdulkâdir Resulânî
- Dîwâna Ahmedi Hânî
- Dîwâna Siyâhpoş
- Dîwâna Şeyh Hasib
- Kasîdetu eş-Şeyh Mewlâna Muhammed Hadî el-Licewî
- Selâsu Menzûmâtin
- Dîwâna Molla ‘Ali İlmî
- Dîwâna Molla ‘Ali Kûdî
- el-Manzûmeteyn: Mirsâdu’l-Atfâl we ‘İkdi Durfâm
- Menzûmeya Sîseban
- el-Menzûmetu’l-Mi‘râciyye
- Selâsu Menzûmâtin
- Mîzânu’l-Edeb
- Kitâbu Leylâ we Mecnûn
- Selâsu Menzûmâtin
- Erbe‘u Manzûmâtin
- Kitâbu’d-Durrî’l-‘Alâ fî ‘İlmi’t-Tecwîd
- Tûbe’z-Zamân
- Dîwâna Dermâni Derdâ
- Dîwâni ‘İrfân Hayreti Hayrân
- Manzûme we Gotıni Jîru Kalan
- Manzûmetun fî ‘Akîdeti’l-İslamiyyeti we’l-Mew‘izeti’l-Haseneti
- Risâletu’t-Tıbb
- Se‘du’l-İslâm bi Şerhi Nehci’l-Enâm
- Kitâb a Yûsuf û Züleyha
- Enîsu’l-‘Aşıkîn
- Mewlûda Şerîf Nazmen
- Manzûmetu’l-Habiyye fi’l-Munâzara ma Şerhiha
- Fetvâ Şeyh Ali Rıza Pâlevî
- Şerhu’l-Mafûwwât
- Hâşiye ale’l-İstiare
- Kitâbu Tafsîli’l-Curcânî
- Dîwana Şeyh Abdulkadirê Hezânî
Xebatên Derbarê Mela Zeynelabîdîn Çîçek De
Çelik, M. (2012). “Zeynelabidin Çiçek Hoca ile Röportaj”, e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, http://www.e-şarkiyat.com, 8, Kasım 2012, 186-193.
Çiçek, Z. Â. (2011). Çiçeka Dest Zarukan Şerhâ Nubihara Biçukan we Yelihâ Mecme‘ul-Enhâr fi Şerhi Kitabi Nûbihâr, Seyda Kitapevi, Diyarbakır.
Çiçek, Z. (2012). Behcetu’l-Muttakîn fî Tercemeti Kıssasi’n-Nebiyyîn, Nûru’s-Sabâh Yayıncılık, Lübnan.
----------, Diyarbakır’ın Fethi, Tarihi ve Kültürü, Diyarbakır Söz, Diyarbakır 2007.
----------, el-Fetâve’l-Âmidiyye, Seyda Kitapevi, Diyarbakır 2012.
----------, en-Nef‘u’l-Emîn bi Şerhi Ravdi’n-Na‘îm, Seyda Kitapevi, Diyarbakır 2010.
----------, el-Mesâilu’l-Maksûde fî şerhi’l-‘Avâmili’l-Manzûme, byy., bty.
----------, Erbe‘u Manzûmâtin, Diyarbakır Söz, Diyarbakır 1992.
----------, Hanefi ve Şafii Mezhepleri Arasındaki İhtilaflı Fıkhi Meseleler, Seyda Kitapevi, İstanbul 2012.
----------, Hediyyetu’s-Siğâr fi Tercemeti Ğâyeti’l-İhtisâr, byy., bty.
----------, Mecmeu’l-Enfâl fi Şerhi Kitabi Nûbihâr, Seyda Kitapevi, Diyarbakır 2011.
----------, Selâsu Menzûmâtin, Diyarbakır Söz, Diyarbakır 2004. DAYF, Şevkî, el-Medârisu’n-Nahviyye, Dâru’l-Me‘arif, Kahire 1968.
----------, et-Tetavvuru ve’t-Tecdîd fi’ş-Şi‘ri’l-Umevî, Daru’l-Me‘arif, Kahire bty. DEMİRAYAK, Kenan, Abbasi Edebiyatı Tarihi, Fenomen Yayınları, Erzurum 1995.
----------, Selami Bakırcı, Arap Dili Tarihi, Fenomen Yayınları, Erzurum 2001. DURMUŞ, İsmail, “Mukaddime”, DİA, c. 31, İstanbul 2006.
----------, “Nahiv”, DİA, c. 32, İstanbul 2010.
----------, “Nesir”, DİA, c. 33, İstanbul 2010.
----------, “Şiir”, DİA, c. 39, İstanbul 2010.
----------, “Üslup”, DİA, c. 42, İstanbul, 2012
Ekici, A. (2014). Zeynelabidînê Amidî, Jiyan, Berhem û Xebatên Wî Yên Destnivîsî, (Artuklu Üniv. Sosyal Bilimler Ens. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi) Mardin.
Ergin, M. C. (2012). “Son Yüzyılda Silvan’ın Yetiştirdiği Âlimler” Uluslararası Silvan Sempozyumu Kitabı, (415-432), Ravza Yayıncılık, İstanbul.
Esin, M. N. (2018). Zeynelabidin Çiçek ve El-Mesâilu’l-Maksûde Adlı Eseri. (Hejmara Weşandinê: 508333). [Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/