Şêx Mihemed Canê Aqtepî – Xakî (1858-1909/10)
Şêx Mihemed Can di sala 1858ê de li gundê Aqtepeyê hatiye dinê. Birayê Şêx ‘Ebdurrehmanê Aqtepî ye. Di zaroktiya xwe de dest bi xwendina Qur’anê kiriye û piştre jî li ber destê bavê xwe, li medreseyê perwerdehî dîtiye. Digel wê, li medreseyên derdorê jî ders stendiye û îcazeta xwe ji Mela Mihemedê Qurmişlî wergirtiye. Li Şamê, li dergeha Mewlana Xalidê Bexdadî bi tesewwufê mijûl bûye. Xelîfetiya terîqeta Neqşebendiyê stendiye. Dema vedigere, li şûna birayê xwe li medreseyê seydatî kiriye. Şêx Mihemed di sala 1909ê de wefat kiriye.
Berhemên Wî
Şêx Mihemed Canê Aqtepî di berhemên xwe de mexlesa “Xakî” bikar aniye. Şêx Mihemed Can neteweperwerekî baş bû û ev hisên xwe di berhemên xwe de jî diyar kirine. Di bin tesîra Ehmedê Xanî de maye.
Peyda bikira me ger emîrek
Sahip huner û xudanê şîrek
Ev tirk, ereb, tatar û faris
Carek bibûna li ber me naqis
Şêx Mihemed Can li ser “Rewdunne’îm”a birayê xwe pesinnameyek nivîsiye û di sala 1885ê de mesnewiya Leyla û Mecnûn qedandiye. Leyla û Mecnûna wî ji ya Sewadî xurttir e. Helbestên wî jî li ber dest in.
Tirkî hene nîne Kurdewarî
Kurdî wekî kenzeke veşarî
Peyda bikira ger me emîrek
Sahibhuner û xwedanê şîrek
Ev Turk û Ereb Tetar û Faris
Carek bibûna li ber me naqis
Emma ku xwedan ji bo me nîne
Nêv Rûm û Ereb ne ademî ne
Her mêrê di wan de ejdiya ye
Nêv Rûm û Ereb wekî çiya ye
Xebatine Derbarê Şêx Mihemed Canê Aqtepî De
Sağnıç, F. H. (2002). Dîroka Wêjeya Kurdî. Weşanên Enstîtuya Kurdî ya Stenbolê. Stenbol